Doktor Mehmet Subaşı

Menisküs Nedir?

Vücutta uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiği (tibia) arasında yer alan yastıkçıklara menisküs adı verilir.iğsi lif yapılardan oluşan bu doku her dizde birisi içte diğeri dışta olmak üzere iki adet sert kıkırdak yapısında yarım ay ya da C şeklinde dokudur.

 

Menisküslerin Görevi Nedir?

Menisküsler temel uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiği (tibia) arasındaki uyumluluğu arttır ve vücut ağırlığının diz ekleminde dengeli olarak aktarılmasında ve darbe etkisinin azaltılmasında  rol oynarlar.Bir nevi şok emilim görevi yapar.  Menisküslerin yokluğunda uyluk kemiği ve kaval kemiği arasındaki eklem yüzleri birbiri ile tam uyumlu olmadığı için belli noktalarda yük aşırı artacak ve diğer noktalara yük dağıtılamayacaktır. Bu durumda yük binen bölgelerde erken aşınma problemi ve kireçlenme ile karşılaşmak kaçınılmaz olacaktır. Dolayısı ile diz sağlığı açısından menisküslerin fonksiyon görebilmesi önemlidir.

 

Menisküsler Nasıl Çalışır?

Diz eklemi uyluk kemiği, kaval kemiği ve diz kapağı kemiklerinin (patella) oluşturduğu üçlü bir komplekstir. Bu kemiklerde bulunan kalın kıkırdak doku sayesinde eklemler uyum içinde çalışırlar. Menisküsler işte bu kıkırdak yüzeyler arasında yer alır ve bunların birbiri ile uyumunu arttıran bir yastık görevi görür. Bu sayede ağırlık iletimi daha rahat yapılır.

Menisküsler yarım ay yada C şeklinde diye tarif edilebilecek görünümdedirler. Bu kamanın etraf kısmı kalındır ve yaklaşık %25’i damarlardan beslenir. İç kısımda kalan geniş ve daha ince alan ise damarsızdır ve yaralanma sonrasında iyileşme potansiyeli yoktur. Dolayısı ile menisküslerin iç kısımları yaralanınca iyileşme şansı yoktur ve tedavi edilmesi gerekir.

 

Menisküs Yırtığı Nasıl Olur?

Menisküsler sıklıkla travma sonucu yaralanırlar (genç sporcularda görülür). Ancak kireçlenmeye bağlı yırtıklarda (yaşlı hastalarda görülür) nadir değildir. En sık oluş mekanizması ayak yerde sabitken vücudun diz üzerinde dönmesi şeklindedir.

Menisküs yırtıkları ile birlikte ön çapraz bağ yaralanmaları ve iç yan bağ yaralanmaları da birlikte olabilir ve tedavisi açısından birlikte değerlendirilmelidir.

 

Menisküs Yırtığının Bulguları Nelerdir?

Ağrı ve şişliktir. Dizde kilitlenme (dizin tam açılamaması veya kapatılamaması) eşlik edebilecek bulgulardandır ve yırtılan menisküsün eklem hareketlerini engellediği gösterir.

Menisküs üzerinde basmayla hassasiyet, eklemden hareketler sırasında ses gelmesi, dizde hareket kısıtlılığı  diğer bulgulardır.

 

Menisküs Yırtığı Tanısı Nasıl Konur?

Dizde ağrısı olan her hasta mutlaka iyi bir anamnez ve fizik muayene ile değerlendirilmelidir. Hastaya travma öyküsü spor aktiviteleri sorulmalıdır. Muayene sırasında özel testler kullanılarak meniskusun neresinin hasarlandığı anlaşılabilir. Ek olarak görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır.manyetik rezonans(MRG) oldukça yardımcıdır. Fakat tek başına görüntüleme yöntemleriyle karar verilmemelidir.

 

Menisküs Yırtığında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Her diz yaralanmasında erken dönemde soğuk tatbiki, istirahat ve hareketsiz bırakma yapılması gereken ilk uygulamalardır. Ağrı kesiciler hastayı rahatlatmak ve ödemi azaltmak açısından kullanılır.

Eski cerrahi yaklaşımlarda hastaların yırtık ya da hasarlanan tüm meniskuleri çıkarıldı. Bu durumun sonradan dizde kireçlenmeyi artırdığı görüldü. Sonrasında yeni tedavi metodlarına geçildi.

İkinci basamakta menisküs yırtığı açısından hastaya ameliyat gerekip gerekmediğine karar verilir. Eğer şikayetler menisküs yırtığından kaynaklanmıyor veya hastanın genel durumu cerrahiye izin vermiyorsa ameliyat iptal edilebilir veya geciktirilebilir.

Menisküs yırtıklarında eğer ağrı varsa ve günlük yaşamı etkiliyorsa cerrahi düşünülmelidir.

Menisküs yırtığında sıklıkla uygulanabilecek iki seçenek vardır:

-          Menisküs Tamiri: Yukarıda bahsedildiği şekilde eğer menisküs dış kısmında yırtık varsa uygulanabilecek bir yöntemdir. Her hasta tamir için uygun değildir. Artroskopik olarak tamir mümkündür ve sonuçları açık ameliyatlara göre daha iyidir. Ancak iyileşme süreci menisküsün yırtık kısmının çıkarıldığı (menisektomi) hastalara göre daha uzundur.

-          Menisektomi: Menisküsün yırtık kısmının çıkarıldığı yöntemdir. Menisküsün iyileşme şansı olmayan iç kısmındaki yırtıklarda uygulanır. Artroskopik olarak yapıldığında çok hızlı bir iyileşme süreci vardır ve hasta aynı gün içerisinde ayağa kalkabilir.

 

Menisküs Yırtığı Sonrası Süreç Nasıldır?

Dizde menisküs yırtığı olduğunda şok emilimi kapasitesi belirgin olarak azalır. Bu sebeple eklem kıkırdaklarında zedelenme riski ve kireçlenme oluşma tehlikesi artar. Eğer menisküs tamiri yapılmışsa uzun dönemde çok iyi sonuçlar almak mümkündür. Menisküsler artroskopik olarak kısmen çıkartılmışsa yine çok büyük oranda iyi sonuçlar elde edilir. Ancak özellikle açık ameliyatlarda tercih edilen menisküsün tümü çıkartılmışsa sonuçlar iyi değildir ve hastanın yaşam şeklini değiştirmesi gerekebilir. Kilo verme, uzun yol yürümeme, ağır yük taşımama bu değişikliklerden bir kaçıdır.